Hier volgt het begin van een door verbeelding vertekend reisverhaal.
Op weg naar Schotland. Een land beladen met mysteries, heroïsche gevechten, sporen van Vikings, barbaren en Romeinen, raadselachtig gesculpteerde stenen, heiligdommen de Kerk ondermijnend.
Wat verwachtte ik eigenlijk, bij het begin van dit avontuur? Uiteraard verdiepte ik mij in de geschiedenis van de Schotten, die uiteindelijk hun Bloody Mary (great cocktail), Queen of Scotland moesten vaarwel zeggen. Hoewel desalniettemin de British Royals zich nog steeds vermeien in hun Schotse roots, geen gelegenheid laten voorbij gaan om in “kilt” de paparazzi te charmeren, elkeen achterlatend met de vraag of al dan niet de Koninklijke juwelen met een ordinaire onderbroek beschermd worden.
Na enige minuten reeds werd deze culturele belangstelling onverbiddelijk gewist door de nabijheid van de zee.
Op weg naar Schotland dringen we binnen in de reusachtige buik van de nachtboot van IJmuiden naar Newcastle. “Boot” blijkt een belediging. Het is een schip, een reusachtig complex, een kleine stad, een uit menigvoud verdieping bestaand stalen bouwsel. De pikante rekening bezorgt ons een minuscule cabine, geen raam, onder zeeniveau. Spannend. Ik wist toen nog niet dat de terugtocht ging verlopen met 8 Beaufort. Ik kom hier niet meer op terug, toen zalig in slaap geschommeld namelijk, hoewel mijn medepassagiers niet dezelfde mening waren toegedaan.
Enfin, mijn verwachtingen. Mijn gevoelens wierpen mij terug naar de allereerste keer dat ik op een schip stond. 5de leerjaar, mijn schoolmeester was mijn vader Meester Walgraeve, het schema van dit waagstuk: van Breskens naar Vlissingen. Oneindig leek de wereld toen. Het was maar de Westerschelde, zo bleek achteraf. Maar het oneindig aanrollen van de baren, het machtige ploegen van het schip er doorheen, het opspattende schuim voor de boeg, waar we mochten postvatten…
Sindsdien was ik steeds weer gefascineerd door de zee, door de nabijheid van water.
Schotland was voor mij het terugvinden van de rust door het water, de lieve kleuren, de grauwe onvoorspelbaarheid, de ingrijpende aanwezigheid, de vruchtbaarheid, de alomtegenwoordigheid van het water. In Schotland is het water je trouwe metgezel.
Iedere bocht die je rondt openbaart een nieuw Loch. Ieder Loch brengt je ook zijn eigen vissers, als je tenminste de moeite doet om een klein haventje te bezoeken. Natuurlijk zijn er de restaurants, “fresh seafood”. Maar ook zijn er de getaande quasi tandeloze kerels die deze zeeproducten op gevaar van lijf en leden aan wal brachten. Die menen je in het Frans te moeten aanspreken omdat je uit België komt, die proberen te zeggen “bondzjour, kemmon toe va’. Die je na 36 uur non-stop drinken je eerste Gaelic-woord aanleren: “gloichk”, wat dus “idioot” betekent, waarbij de woordvoerder in kwestie geheel zichzelf bedoelde. Hoop ik begrepen te hebben.
Oh wat houd ik van dergelijke romantiek! Mijn droom om ooit eens mee te varen met een vissersboot, allen die willen te kaapren varen moeten mannen met baarden zijn. Ik ben er helemaal klaar voor.
De Schotten hebben een grote traditie in de visserij. Ooit voeren ze de woeste baren tegemoet om zalm te vangen. De realiteit is helaas anders. Schotse zalm wordt tegenwoordig gekweekt in “farms”, Schotland is nu na Noorwegen de grootste producent van gekweekte zalm. Toch is het maar de vraag of het de plaatselijke bevolking ten goede komt. De nieuwe industrie wordt gecontroleerd door multinationals als Unilever, Booker Mc Connel en BP. Maar bijvoorbeeld in het vissersdorp Achiltibuie zijn velen door de industriële productie van de zalm werkeloos geworden. De traditionele levensvormen van het dorp zijn grondig overhoop gehaald.
Oeps, daar gaat de romantiek.
Maar, lieve lezer, wat de industrie niet van Schotland kan afpakken is de magie. Het Mystieke. De door wolken bezwangerde landschappen stemmen je tot weemoed, de zonnige door talloze schapen overspoelde “green pastures” brengen de zon in je hart, de kleine haventjes met de dappere niet afgevende vissers bepalen het pittoreske. En wat ze daar op je bord brengen…
Jammerlijk is het uitzicht van dode, afgeschreven vissersboten, symbolen van goede tijden toen Schotse zalm nog volop op zee werd gevangen. Wrakken als restanten van vroeger.
Schotland is Highlands en strijd. Zowel de minuscule Mel Gibson als de grote William Wallace. Fierheid, Scotland the Brave, het toch niet beseffen van het unieke landschap, “Well, you’re right. We shouldn’t take these views for granted” vertelde mij een nog helder denkende autochtoon in het totaal overbodige plekje Auldearn.
Maar zowat iedere dag aten we zalm, schelvis, zeebaars. Schotland, ondanks zijn miljoenen schapen, is onverbrekelijk verbonden met de visserij, het verkennen van woest golvende zeegronden, de straffe verhalen bij de whisky en de Haggis.
En vooral, de Schotten zijn veruit de vriendelijkste mensen ter wereld.
